Τα τελευταία χρόνια στο εξωτερικό έχει αρχίσει και ερευνάται η τοξικότητα, που έχει η υπερδοσολογία του ψευδάργυρου στην ανόργανη μορφή του στην υγεία των παπαγάλων μας. Με το συγκεκριμένο άρθρο θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε, όσα στοιχεία έχουν επιστημονικά εξακριβωθεί, έτσι ώστε όλοι εμείς ως ιδιοκτήτες να γνωρίζουμε τις συνέπειες, που μπορεί να υπάρξουν από εν αγνοία μας “λανθασμένες” επιλογές υλικών στα κλουβιά και στα αξεσουάρ των παπαγάλων μας.


ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟ

Το χημικό στοιχείο Ψευδάργυρος (zincum) είναι μέταλλο με χημικό συμβολισμό: Zn. Η ονομασία του ψευδάργυρου, που είναι ευρύτερα γνωστή, είναι “τσίγκος” από τη γερμανική του ονομασία “zink”. Το γνωστότερο κράμμα ψευδαργύρου είναι ο ορείχαλκος (χαλκός + ψευδάργυρος). Η ευρύτερη χρηστικότητα του ψευδαργύρου στηρίζεται στην αντιδιαβρωτική του δυνατότητα.

Η επικάλυψη με ψευδάργυρο “γαλβάνισμα” είναι μία διαδικασία, είτε με θερμή εμβάπτιση, είτε με ηλεκτρογαλβανοπλαστική και πραγματοποιείται σε μέταλλα όπως ο σίδηρος και ο χάλυβας. Το γαλβάνισμα βοηθάει σε υψηλό ποσοστό από τη διάβρωσή τους (σκουριά) των συγκεκριμένων μετάλλων και χρησιμοποιείται ευρύτατα ως αντιδιαβρωτική τεχνική [γαλβανιζέ αντικείμενα].

Ο ψευδάργυρος ως χημικό στοιχείο είναι απαραίτητο στη διατροφή όλων των οργανισμών, αλλά σε πολύ συγκεκριμένες ποσότητες. Η τυχόν υπερδοσολογία του μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα υγείας από απλά έως σοβαρά ανάλογα με το μέγεθος του οργανισμού που θα εκτεθεί, αλλά και την ποσότητα στην οποία θα εκτεθεί.

ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟΣ ΩΣ ΣΥΣΤΑΤΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΣΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΕΠΑΦΗ ΟΙ ΠΑΠΑΓΑΛΟΙ

Ο ψευδάργυρος με την ανόργανη χημική μορφή του συναντάται στα εξής προϊόντα:

  • ως γαλβανιζέ επίστρωση σε σιδερένια κάγκελα κύριων κλουβιών ή κλουβιών μεταφοράς, καθώς και γαλβανιζέ πιάτα κλουβιών,
    [slideshow id=6 w=150 h=125]
  • γαλβανιζέ αξεσουάρ παπαγάλων: φωλιές παπαγάλων και μπανιέρες, ταΐστρες και ποτίστρες,
    [slideshow id=5 w=150 h=125]
  • ως γαλβανιζέ επικάλυψη σε τμήματα στήριξης παιχνιδιών,
    [slideshow id=4 w=150 h=125]
  • γαλβανιζέ κρίκοι, πιάστρες, κλειδαριές, λουκέτα,
    [slideshow id=3 w=150 h=125]
  • γαλβανιζέ αντικείμενα που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή αυτοσχέδιων κλουβιών (βίδες, παξιμάδια, ροδέλες, γωνίες, σύρμα, κοτετσόσυρμα ή κουνελόσιτα κ.ο.κ.)
    [slideshow id=2 w=150 h=125]

Επίσης ο ψευδάργυρος ως μέταλλο, ως παραγωγή χημική ένωση ή ως γαλβανιζέ επίστρωση χρησιμοποιείται ως βασικό συστατικό σε πολλά προϊόντα που απευθύνονται σε ανθρώπους αλλά πολύ συχνά έρχονται σε επαφή και οι παπαγάλοι μας. Ορισμένα από αυτά είναι: νομίσματα-κέρματα, μπογιές, βερνίκια και κόλλες,  μπαταρίες νικελίου, μπρελόκ κλειδιών και φερμουάρ.
[slideshow id=1 w=150 h=125]

ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΑΠΟ ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟ ΣΤΟΥΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΥΣ

Η δηλητηρίαση από ψευδάργυρο στους παπαγάλους μας μπορεί να προκληθεί από την άμεση επαφή τους με τα προϊόντα που αναφέραμε παραπάνω μέσω της στοματικής οδού. Στη διεθνή βιβλιογραφία έχουν αναφερθεί πλείστα περιστατικά δηλητηρίασης από  ψευδάργυρο ειδικά από παπαγάλους (από cockatiels έως cockatoos) που αρέσκονται να μασάνε αντικείμενα γαλβανιζέ ή με αντικείμενα με κύριο συστατικό τους το μέταλλο του ψευδαργύρου. Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι ο ψευδάργυρος είναι διαλυτός στο νερό αλλά και σε όξινα ροφήματα όπως οι χυμοί των εσπεριδοειδών.

Hispaniolian Amazon Parrot - Τοξίκωση Ψευδαργύρου στο Συκώτι

Ο ψευδάργυρος έρχεται σε επαφή με το σάλιο του πουλιού και έτσι γίνεται η κατάποσή του. Στη συνέχεια δημιουργεί χημικές αντιδράσεις με τα υγρά του στομάχου. Το χαμηλό pH στην περιοχή του στομάχου προκαλεί το σχηματισμό αλάτων ψευδαργύρου. Αυτά απορροφώνται από τα έντερα και κατανέμονται ταχέως στο ήπαρ, τα νεφρά, στο μυϊκό σύστημα, στα οστά, και στο πάγκρεας. Τα άλατα ψευδαργύρου ερεθίζουν και διαβρώνουν όλους τους οργανικούς ιστούς με τους οποίους έρχονται σε επαφή. Παράλληλα επηρεάζουν το μεταβολισμό των άλλων ιόντων όπως ο χαλκός, το ασβέστιο, και σίδηρο, καθώς επίσης αναστέλλουν την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Οι μηχανισμοί με τους οποίους ο ψευδάργυρος ασκεί αυτά τα τοξικά αποτελέσματα στον οργανισμό δυστυχώς δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητοί. Η μέση θανατηφόρος δόση (LD50) των αλάτων ψευδαργύρου σε περιπτώσεις οξείας τοξικότητας έχει αναφερθεί να είναι περίπου 100 mg/kg. Επίσης, οι δίαιτες που περιέχουν υψηλά επίπεδα ψευδαργύρου (>2.000 ppm) έχει αναφερθεί ότι προκαλούν χρόνιες δηλητηριάσεις ψευδαργύρου ειδικά στους μεγάλου μεγέθους παπαγάλους.

Τοξίκωση Ψευδαργύρου

Υπάρχουν δύο είδη δηλητηρίασης ψευδαργύρου

  • Οξεία Δηλητηρίαση
    Η οξεία τοξικότητα προκαλείται όταν το πουλί καταπιεί μικρό μεταλλικό τμήμα ψευδαργύρου ή σκόνης ψευδαργύρου. Στην περίπτωση αυτή, η ποσότητα ψευδαργύρου που εισάγεται σε μικρό χρονικό διάστημα θεωρείται ιδιαίτερα υψηλής συγκέντρωσης για τον οργανισμό, με αποτέλεσμα να ανεβαίνουν απότομα οι τιμές των αλάτων ψευδαργύρου.
  • Χρόνια Δηλητηρίαση
    Η χρόνια τοξικότητα συνήθως συμβαίνει όταν ο παπαγάλος μας εκτίθεται σε μικρές ποσότητες ψευδαργύρου που καταναλώνονται κατ’ επανάληψη.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

Τα κλινικά συμπτώματα ποικίλουν ανάλογα με τη διάρκεια και το βαθμό έκθεσης του παπαγάλου στον ψευδάργυρο. Τα πρώτα σημάδια είναι ανορεξία, πολυδιψία, κατάπτωση, υπνηλία και διάρροια διαφορετικού χρώματος (καφε-πράσινο, ή αν έχει πειραχθεί το συκώτι ανοιχτό πράσινο ) σε σύγκριση με τις φυσιολογικές κουτσουλιές. Σε προχωρημένη φάση δηλητηρίασης παρατηρούνται: πολυουρία, απώλεια βάρους, λήθαργος, γαστρεντερικά προβλήματα, αναιμία, κυάνωση, υπεργλυκαιμία, ενδαγγειακή αιμόλυση, καρδιακές αρρυθμίες, απώλεια ισορροπίας και επιληπτικές κρίσεις. Σε πολλούς παπαγάλους η χρόνια και σταδιακή πρόσληψη ψευδαργύρου του προκαλεί εκούσιο μάδημα φτερών (feather picking), χωρίς όμως το συγκεκριμένο σύμπτωμα να αποτελεί και βασικό χαρακτηριστικό της δηλητηρίασης από ψευδάργυρο. Σε προχωρημένο στάδιο ή σε υπερβολική πρόσληψη δοσολογίας ψευδαργύρου μπορεί να επέλθει και ο θάνατος.

ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ

Οι πρώτες ώρες αντίδρασης στη δηλητηρίαση από ψευδάργυρο των παπαγάλων μας είναι ιδιαίτερα κομβικές. Μερικές συμβουλές για τις πρώτες κινήσεις για την άμεση αντιμετώπιση του περιστατικού:

  1. Η πρώτη κίνηση είναι να μιλήσουμε άμεσα με τον πτηνίατρο που κουράρει τον φτερωτό μας φίλο για να μας καθοδηγήσει,
  2. Σε περίπτωση που δεν βρίσκουμε τον πτηνίατρό μας (νυχτερινές ώρες, εορτές κλπ), ή είμαστε μακριά από το ιατρείο του (διακοπές) ας συμβουλευτούμε τη λίστα κτηνιάτρων για να δούμε ποιοι εφημερεύουν ή ποιοι είναι πιο κοντά μας,
  3. Η πρώτη συμβουλή, που κατά πάσα πιθανότητα θα μας δοθεί από τον πτηνίατρο, μέχρι να πάμε τον παπαγάλο μας στο ιατρείο, είναι να παρέχουμε άμεσα στο πουλί ενεργό άνθρακα (καρβουνάκι). Ο ενεργός άνθρακας για περιπτώσεις άμεσης πρόσληψης πωλείται στα φαρμακεία σε μορφή κάψουλας. Η χορήγηση του γίνεται με πλαστική σύριγγα (ινσουλίνης ή των 5ml) ή με πλαστικό σταγονόμετρο αφού πρώτα διαλύσουμε το περιεχόμενο της κάψουλας σε λίγο νερό (1/3 στο φλυτζανάκι του καφέ). Με τη σύριγγα ή το σταγονόμετρο ρίχνετε το διάλυμα στο στόμα του παπαγάλου.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Κομμάτι Μεταλλικού Ψευδαργύρου σε ακτινογραφία από Παπαγάλο

Και μόνο στην υποψία δηλητηρίασης του παπαγάλου σας από ψευδάργυρο θα πρέπει άμεσα να επικοινωνήσετε με τον πτηνίατρό σας και να του κλείσετε ραντεβού για εξέταση. Ο πτηνίατρος θα προβεί άμεσα σε αιματολογικό test στον ορό του αίματος του δηλητηριασμένου πτηνού, έτσι ώστε να μετρηθούν τα επίπεδα του ψευδαργύρου στο αίμα. Τα επίπεδα ψευδαργύρου στο αίμα άνω των 2 ppm, θεωρούνται απόδειξη δηλητηρίασης ψευδαργύρου. Για παράδειγμα, 1,63 ppm θεωρείται η μέση κανονική τιμή για τη φυλή των cockatiels. Επίσης δύναται η τιμή των λευκών αιμοσφαιρίων να είναι αυξημένη λόγω πιθανών λοιμώξεων που θα έχουν προκληθεί από τη δηλητηρίαση. Τέλος αν υποψιάζεστε κατάποση αντικείμενο που εμπεριέχει ψευδάργυρο, πρέπει να ενημερώσετε άμεσα τον πτηνίατρό σας, έτσι ώστε να κάνει ακτινογραφίες, για να ψάξει να βρει το κομμάτι μέταλλο που έχει καταπωθεί.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η οιαδήποτε θεραπεία για τη δηλητηρίαση από ψευδάργυρο είναι απαραίτητο να χορηγείται αποκλειστικά από το θεράποντα πτηνίατρο, ο οποίος μπορεί να αξιολογήσει καλύτερα από τον καθένα μας την κλινική κατάσταση του παπαγάλου μας. Ο βασικός στόχος είναι η άμεση αποβολή της δηλητηριώδους ουσίας ή του τοξικού κομματιού του ψευδαργύρου. Ένας από τους βασικούς τρόπους θεραπείας είναι η χρήση χηλικών παραγόντων που δεσμεύουν τον ψευδάργυρο από το σώμα και στη συνέχεια τον αποβάλουν (ενέσεις ασβεστίου EDTA και D-πενικιλλαμίνη). Αν η δηλητηρίαση έχει προκληθεί από κατάποση μεταλλικού αντικειμένου, τότε ο πτηνίατρος θα πρέπει να προβεί σε αφαίρεση του, μέσω καθετήρα ή με λαβίδες ή με χρήση καθαρτικών όπως το θειικό νάτριο και ο ενεργός άνθρακας. Στην πιθανότητα μη εφικτής απομάκρυνσης του αντικειμένου με τους παραπάνω τρόπους τότε ο πτηνίατρος θα πρέπει να προβεί σε χειρουργική αφαίρεση.

Η θεραπεία του δηλητηριασμένου παπαγάλου θα στηριχτεί πολύ και στην παράλληλη φροντίδα που θα του προσφέρει ο ιδιοκτήτης του, πάντα κάτω από την επίβλεψη και τις συστάσεις του πτηνιάτρου που κουράρει το περιστατικό (πρόσληψη υγρών και ηλεκτρολυτών, ζεστό και ήσυχο περιβάλλον, ειδική διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά όπως τα καρότα). Βέβαια θα πρέπει να τονιστεί ότι σε κάθε περίπτωση η άμεση επίσκεψή μας στον πτηνίατρο μας από τα πρώτα συμπτώματα ή από τις πρώτες τυχόν υπόνοιες δηλητηρίασης είναι στο απόλυτο κομβική για την πιθανή αίσια έκβαση στη θεραπεία του παπαγάλου μας.

ΠΡΟΛΗΨΗ

Η καλύτερη πρόληψη κατά της δηλητηρίασης από ψευδάργυρο είναι:

  • η επιλογή κλουβιών και κλουβιών μεταφοράς χωρίς γαλβανιζέ κάγκελα, κλειδαριές, λουκέτα,
  • η επιλογή κλουβιών ή παιχνιδιών που δεν έχουν βαφεί (μπογιά ή βερνίκι) ή κολληθεί (κόλλες) με υλικά που περιέχουν ψευδάργυρο,
  • η αντικατάσταση όλων των γαλβανιζέ αντικειμένων των κλουβιών (πάτος, φωλιές κ.α.), των υποστηρικτικών γαλβανιζέ αξεσουάρ (ποτίστρες, ταΐστρες, μπανιέρες κ.α.) αλλά και των παιχνιδιών με γαλβανιζέ τμήματα στήριξης (κρίκοι, αλυσίδες, κουδουνάκια κ.α.) με αντίστοιχα καλής ποιότητας ανοξείδωτου χάλυβα (inox) προϊόντα,
  • ο απόλυτος έλεγχος όλων των αντικειμένων του σπιτιού που περιέχουν ψευδάργυρο, έτσι ώστε να μην έρχονται σε καμία επαφή τα πουλιά μας μαζί τους και τέλος
  • στο κλουβί του παπαγάλου μας να υπάρχει πάντα ενεργός άνθρακας για να μπορεί το ίδιο το πουλί να αντιδράσει αν δεν έχει πέσει στη δική μας αντίληψη η πιθανή δηλητηρίαση του, καθώς και άργυλος σε μορφή block που βοηθάει στην αποτοξίνωση του οργανισμού.

Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι ο κίνδυνος δηλητηρίασης από ψευδάργυρο αυξάνεται κατακόρυφα στην περίπτωση που οι παπαγάλοι βάζουν στο στόμα τους αντικείμενα που τον περιέχουν. Πολλοί από τους ιδιοκτήτες λένε “… τους προσέχουμε … δεν τα μασάνε …”. Η χρόνια δηλητηρίαση ψευδαργύρου μπορεί να προκληθεί από το σκαρφάλωμα με το ράμφος, από την άμεση επαφή γαλβανιζέ αντικειμένων με τροφή ή με την κατάποση νερού είτε από γαλβανιζέ ποτίστρες, είτε από βρεγμένα γαλβανιζέ κάγκελα.

Πολλοί ιδιοκτήτες ή εκτροφείς συνεχίζουν να χρησιμοποιούν ειδικά για τις κατασκευές τους γαλβανιζέ αντικείμενα λόγω του χαμηλού κόστους αλλά και της πληθώρας υλικού στην ελληνική αγορά. Επίσης είναι γεγονός ότι η ανεύρεση καλής ποιότητας ανοξείδωτων (inox) αντικειμένων από τη μία είναι δύσκολη και από την άλλη αρκετά δαπανηρή. Η δική μας προβληματική που θέτουμε πρώτα στους εαυτούς μας και μετά σε όλους εσάς είναι… θα κάνατε το πάρκο του μωρού σας με γαλβανιζέ κοτετσόσυρμα… εσείς πλέον γιατί δεν πίνετε από γαλβανιζέ ποτήρια και δεν τρώτε σε γαλβανιζέ πιάτα… όταν βαριέστε γλύφετε νομίσματα; Η τεχνολογία υπάρχει για να κάνει τη ζωή όλων μας ευκολότερη και ασφαλέστερη. Η σύστασή μας…: έχετε όσους παπαγάλους μπορείτε ασφαλώς να φροντίσετε”.

ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΑΡΘΡΟΥ:

  • http://www.exoticpetvet.net/avian/zinc.html
  • http://www.avianparrothealthcare.com/zinc-toxicity/
  • http://www.thewholedog.org/artbirdfood.html
  • http://www.merckvetmanual.com/mvm/htm/bc/214100.htm
  • http://www.theparrotsocietyuk.org/veterinary-advice/poisons-and-parrots/zinc
  • http://www.birdsnways.com/wisdom/ww14eiii.htm
  • http://www.synnovation.com/zinctesting.html
  • http://www.windycityparrot.com/Zinc_Parrots_illness_metal_toxicity.html
  • http://www.birdchannel.com/bird-diet-and-health/bird-diseases/signs-lead-and-zinc-poisoning-in-parrots.aspx
  • http://www.thebirdschool.com/health/zinc-toxicosis-separating-fact-from-fiction/
  • http://www.vet.uga.edu/vpp/archives/ivcvm/1998/little/index.php
  • http://www.avianweb.com/heavymetalpoisoningbirds.html
  • https://companionparrotonline.com/zinc.html
  • http://www.vet.uga.edu/vpp/archives/ivcvm/1998/mcclure/index.php
  • http://en.wikipedia.org/wiki/Zinc_toxicity
  • http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A8%CE%B5%CF%85%CE%B4%CE%AC%CF%81%CE%B3%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%8

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Ευχαριστώ πολύ:

  • τη Μάρλεν για τον αρχικό προβληματισμό που έθεσε για τα γαλβανιζέ αντικείμενα,
  • το Γιώργο Τζαβέλλα για την ωφέλιμη συζήτησή μας όσον αφορά την χρηστικότητα των γαλβανιζέ αντικειμένων στις κατασκευές και τέλος
  • το Βαγγέλη Περπιράκη για την επισήμανσή του όσον αφορά την σημαντική χρηστικότητα του ενεργού άνθρακα ως πρώτες βοήθειες και του άργυλου ως πρόληψη.
Categories: κίνδυνοι

Comments are closed.